De oudst bekende voorvader van deze wijdvertakte familie leefde in de eerste helft van de 16de eeuw, vermoedelijk in Nijmegen. De familienaam, oorspronkelijk geschreven als Van Boeningen, verwijst naar het in de nabijheid van Nijmegen gelegen dorp Beuningen. Van de tweede, derde en vierde generatie vestigde een aantal telgen zich in Amsterdam, als katholieke en vervolgens gereformeerde en ook remonstrantse kooplieden en ambachtslieden. Hiervan was Geurt Dircksz van Beuningen (AAB, IVb, 1565-1633) o.a. medeoprichter van de Verenigde Oost-Indische Compagnie en actief in het stadsbestuur; viermaal bracht hij het tot burgemeester van Amsterdam. Een kleinzoon werd behalve burgemeester ook een invloedrijk diplomaat. Deze regententak stierf uit in 1698.

Van de huidige, hier besproken familie (subtak AAA) werd in Nederland’s Patriciaat 58 (1972) als stamvader opgevoerd: Jan van Beuningen (thans VIa), die in 1663 werd ingeschreven als burger van Emmerich, waarbij staat dat hij geboortig was van Geertruidenberg. Korte tijd later werd hij samen met zijn vrouw lidmaat te Emmerich, beiden met attestatie van Amsterdam. Reeds lang en uitvoerig is onderzoek gedaan naar de aansluiting van deze Jan met o.a. de Amsterdamse regenten van die naam. Recente vondsten hebben daarin voor een doorbraak gezorgd. Hoewel de nieuwe gegevens ook enkele nog onbeantwoorde vragen hebben opgeroepen, is de redactie van mening dat in voldoende mate aannemelijk is geworden dat Jan identiek is met de Jan die in 1635 in Amsterdam werd gedoopt als zoon van Daniël van Beuningen (Va), een oomzegger van voornoemde Geurt Dircksz van Beuningen. Onder de nazaten van Daniël waren vanaf het einde van de achttiende eeuw drie generaties predikanten. Vanaf de tweede helft van de negentiende eeuw was deze tak prominent in de internationale handel en scheepvaart.

Van de jongere tak B van de familie vestigde zich omstreeks 1576 een telg vanuit Nijmegen in Danzig. Van diens uitgebreide nageslacht, dat deels doopsgezind, deels gereformeerd en deels evangelisch-luthers was, keerde een eeuw later een telg terug naar de Republiek. Hij en zijn zoons waren voorname kooplieden in Amsterdam. Van hen volgden twee broers elkaar in de jaren 1715-1720 op als gouverneur van Curaçao. De oudste, Jan van Beuningen, heer van Darthuizen en Zuilenburg (VIIIb, 1667-1720) werd in 1713 verheven in de Rijksadelstand. Deze tak is in 1765 uitgestorven.

Doorsneden: A in blauw drie uitkomende flikkerende gouden vlammen, naast elkaar; B in zilver een rode haan. Helmteken: de haan van het schild. Dekkleden: goud, gevoerd van blauw. Spreuk: Vigilanter.

Het wapen is voor het eerst met zekerheid gevoerd door Geurt Dirckz. van Beuningen (1565-1633) van tak AAB, volgens diens waszegel aan een Amsterdamse schepenakte van 1 juni 1606 (Stadsarchief Amsterdam, archief Regenten van het Aalmoezeniersweeshuis (toegang 343), inv. nr. 520). De uit tak B stammende Jan van Beuningen (1667-1720), heer van Darthuizen en Zuilenburg, voerde gevierendeeld: I en IV een omgewende haan op zilver; II en III in blauw drie flikkerende gouden vlammen komende uit de kwartierrand; en als hartschild in zilver drie rode gespen (Darthuizen). Het schild gedekt door een kroon van drie bladeren en twee parels. Spreuk: Vigilanter (portretgravure door J. Gole, omstr. 1715; zie pag. 92). Schildhouders: twee omziende hanen. In diens adelsbrief van keizer Karel VI, d.d. 25 maart 1713 (kopie d.d. 8 febr. 1731, Utrechts Archief, Familiearchief Van Beuningen, inv.nr. 1) staan de kwartieren andersom en zijn de schildhouders, spreuk, kroon en het hartschild nog niet opgenomen. Jan’s zoon Mr. Gerbrand van Beuningen (1697-1726) voerde als lid van de confrérie van de Edele Handboog te Middelburg het wapen in 1726 vrijwel gelijk aan dat van zijn vader, maar met de spreuk Nec Temere Nec Timide (keten van het St. Sebastiaansgilde, Middelburg, zie ook CBG, coll. Steenkamp-Damstra). Lakafdrukken met het wapen uit het derde kwart van de achttiende eeuw (CBG, lakafdrukken CB-VE-BERT) lijken te kunnen worden toegeschreven aan de nu voortlevende tak AAA, maar daarover is geen zekerheid.

×

Doorsneden: A in blauw drie uitkomende flikkerende gouden vlammen, naast elkaar; B in zilver een rode haan. Helmteken: de haan van het schild. Dekkleden: goud, gevoerd van blauw. Spreuk: Vigilanter.

Het wapen is voor het eerst met zekerheid gevoerd door Geurt Dirckz. van Beuningen (1565-1633) van tak AAB, volgens diens waszegel aan een Amsterdamse schepenakte van 1 juni 1606 (Stadsarchief Amsterdam, archief Regenten van het Aalmoezeniersweeshuis (toegang 343), inv. nr. 520). De uit tak B stammende Jan van Beuningen (1667-1720), heer van Darthuizen en Zuilenburg, voerde gevierendeeld: I en IV een omgewende haan op zilver; II en III in blauw drie flikkerende gouden vlammen komende uit de kwartierrand; en als hartschild in zilver drie rode gespen (Darthuizen). Het schild gedekt door een kroon van drie bladeren en twee parels. Spreuk: Vigilanter (portretgravure door J. Gole, omstr. 1715; zie pag. 92). Schildhouders: twee omziende hanen. In diens adelsbrief van keizer Karel VI, d.d. 25 maart 1713 (kopie d.d. 8 febr. 1731, Utrechts Archief, Familiearchief Van Beuningen, inv.nr. 1) staan de kwartieren andersom en zijn de schildhouders, spreuk, kroon en het hartschild nog niet opgenomen. Jan’s zoon Mr. Gerbrand van Beuningen (1697-1726) voerde als lid van de confrérie van de Edele Handboog te Middelburg het wapen in 1726 vrijwel gelijk aan dat van zijn vader, maar met de spreuk Nec Temere Nec Timide (keten van het St. Sebastiaansgilde, Middelburg, zie ook CBG, coll. Steenkamp-Damstra). Lakafdrukken met het wapen uit het derde kwart van de achttiende eeuw (CBG, lakafdrukken CB-VE-BERT) lijken te kunnen worden toegeschreven aan de nu voortlevende tak AAA, maar daarover is geen zekerheid.

Genealogisch en historisch

• A.A. Vorsterman van Oijen, Stam- en Wapenboek van aanzienlijke Nederlandsche familiën I (Groningen 1886) 48-49
• J.E. Elias, De Vroedschap van Amsterdam 1578-1795 1 (Haarlem 1903) 340-346
• De Ned. Leeuw 34 (1916) 268-271, 316; Idem 37 (1919) 75-76
• K. van Beuningen, Die Geschichte der Sippe derer van Beuningen, 3 dln. (Hamburg 1977-1981)
• M. Breij, Een vigilante familie. Het geslacht Van Beuningen in Amsterdam en Utrecht (Maarsbergen 2013)

Biografisch

• Dirck Geurtsz van Beuningen (1588-1848) in:
  • Van der Aa 2 (Haarlem 1854) 469
• Mr. Coenraad van Beuningen omstr. 1622-1693) in:
  • Van der Aa 2 (Haarlem 1854) 469-474
  • N.N.B.W. 7 (Leiden 1927) 118-120
  • C.W. Roldanus, Coenraad van Beuningen, staatsman en libertijn (’s-Gravenhage 1931)
• Ds. Johannes Jacobus van Beuningen (1783-1813) in:
  • N.N.B.W. 7 (Leiden 1927) 121
• Willem van Beuningen (1811-1899) in:
  • N.N.B.W. 7 (Leiden 1927) 121
• Hendrik Adriaan van Beuningen (1841-1908) in:
  • N.N.B.W. 7 (Leiden 1927) 117-118
  • P.D. ’t Hart, Eén van Utrechts beste burgers. Hendrik Adriaan van Beuningen (1841-1908) (Maarsbergen 2006)
• Elise Mathilde van Beuningen (1890-1941) in:
  • T. Broersen en M.A. de Bruyn, Aan veler leven zonneschijn. Hilda van Beuningen en de Stichting Elise Mathilde Fonds (Maarsbergen 2002)
• Daniel George van Beuningen (1877-1955) in: 
  • B.W.N. 2 (’s-Gravenhage 1985) 28-30
  • H. van Wijnen, Grootvorst aan de Maas. D.G. van Beuningen (1877-1955) (Amsterdam 2004)

Biografisch portaal

Zoek op 'Van Beuningen' op de website van het Biografisch Portaal van Nederland.

N.B. De aldaar vermelde personen kunnen ook telgen van gelijknamige, niet-verwante families betreffen.

Stichting Esse Non Videri, opgericht in 1981.
Doel: het onderhouden van het archief van de familie Van Beuningen en het verwerven en conserveren van memorabilia die aan deze familie zijn gerelateerd.

Website van Stichting Esse Non Videri: www.essenonvideri.nl

Archief familie Van Beuningen, 1595-2012, in Het Utrechts Archief (toegang 1339)

Zie voor meer informatie over de naam Van Beuningen de Nederlandse Familienamenbank.

N.B. De informatie aldaar kan ook een gelijknamige, niet-verwante familie (of families) betreffen.

• In 1935 richtte Elise Mathilde (Hilda) van Beuningen (1890-1941) haar eigen stichting op, het Stichting Elise Mathilde Fonds. Zij liet haar vermogen na aan de stichting. 
  Stichting Elise Mathilde Fonds geeft steun aan instellingen die een algemeen sociaal, cultureel of ideëel doel nastreven, waardoor de maatschappijstructuur wordt verbeterd/verstevigd en waarbij de inzet van vrijwilligers een must is en de aanvrager zonder winstoogmerk opereert. Ook geeft de stichting steun op het vlak van ontwikkeling en beheer van de natuur. Incidenteel wordt er een bijdrage geleverd aan de aanschaf van professionele muziekinstrumenten of museale kunstvoorwerpen.
  Zie www.elisemathilde.nl/